Apakah kelayakan bagi membolehkan seseorang diberi hak hadanah?

Seksyen 82, [Akta 303] memperuntukkan bahawa syarat-syarat menjadi hadinah ialah:

(a) dia seorang beragama Islam;

(b) dia seorang baligh dan sempurna akalnya;

(c) umur yang melayakkan dia memberikan kanak-kanak itu kasih sayang dan pendidikan yang sempurna;

(d) dia berkelakuan baik dari segi akhlak Islamiah. Seseorang yang terkenal dengan kefasikannya seperti penzina, pencuri, peminum arak, penjudi dan seumpamanya tidak harus mengendalikan hadanah anak-anak;

(e) dia tinggal di tempat kanak-kanak itu tidak mungkin menghadapi akibat buruk dari segi akhlak atau jasmani.

Apakah perkara-perkara yang boleh menggugurkan hak seseorang terhadap hadanah?

Umumnya, seseorang ibu adalah berhak untuk mendapat penjagaan anak yang masih kecil yang belum mencapai umur mumaiyiz. Namun begitu hak tersebut akan gugur –

(a) jika perempuan itu berkahwin dengan seorang lelaki yang tidak mempunyai pertalian dengan kanak-kanak itu dan lelaki tersebut bukan muhrim dengan kanak-kanak itu;

(b) jika perempuan itu berkelakuan buruk secara keterlaluan dan terbuka;

(c) jika perempuan itu menukar pemastautinannya dengan tujuan untuk mencegah bapa kanak-kanak itu daripada menjalankan pengawasan yang perlu ke atas kanak-kanak itu, kecuali isteri yang bercerai boleh mengambil anaknya sendiri ke tempat lahir isteri itu;

(d) jika perempuan itu murtad;

(e) jika perempuan itu cuai atau menganiaya kanak-kanak itu.

Berapa lamakah tempoh hadanah?

Mengikut undang-undang, Seksyen 84(1) [Akta 303] memperuntukkan bahawa tempoh hadanah tamat setelah kanak-kanak mencapai umur mumaiyiz, iaitu tujuh tahun untuk kanak-kanak lelaki dan sembilan tahun untuk kanak-kanak perempuan. Setelah tamatnya hak hadanah, jagaan adalah turun kepada bapa dan jika kanak-kanak itu telah mencapai umur (mumaiyiz), maka kanak-kanak itu berhak memilih untuk tinggal dengan sama ada ibu atau bapanya, melainkan jika Mahkamah Syariah memerintahkan selainnya.

Siapakah yang berhak ke atas anak yang tak sah taraf?

Hak penjagaan terhadap anak yang tak sah taraf adalah pada ibu atau saudara-mara ibu.

Bagaimanakah hendak memfailkan hadhanah di Mahkamah Syariah?

Failkan kes di Mahkamah Tinggi Syariah di mana kita bermastautin atau dapatkan khidmat guaman daripada Peguam Syarie di Biro Bantuan Guaman atau swasta.

Apakah perkara-perkara yang perlu diambil tindakan bagi membolehkan Jabatan Bantuan Guaman memberi bantuan untuk tuntutan hadanah?

Setiap pemohon yang ingin mendapat khidmat Jabatan Bantuan Guaman perlu mengemukakan dokumen atau butir yang berikut:

1. Butir-butir Perkahwinan

(a) Surat Nikah Asal/Surat Cerai;

(b) Sijil Kelahiran Anak-anak.

1. Butir-butir Pihak Kena Tuntut

(a) Nama/alamat/pekerjaan suami/isteri;

(b) Nama/alamat majikan suami/isteri.

1. Laporan-laporan berkaitan

(a) Runding cara;

(b) Laporan perubatan;

(c) Laporan Polis;

(d) Saksi;

(e) Penyata gaji suami/isteri;

(f) Perakuan daripada majikan suami/ isteri;

(g) Penyata KWSP suami/isteri;

(h) Bukti berhubung dengan pertukaran alamat;

(i) Dokumen-dokumen sokongan lain yang berkaitan, jika ada.

Dipetik daripada Jabatan Bantuan Guaman & Akta 303

Disediakan oleh Munibah Azraai, Peguambela & Peguamcara

Apakah pengertian hadanah?
Hadanah bermaksud penjagaan kanak-kanak yang masih kecil dan belum berupaya untuk menguruskan dirinya sendiri, sama ada lelaki atau perempuan, sama ada dalam tempoh perkahwinan atau selepas perceraian.
Siapakah yang paling berhak terhadap hadanah?
Sama ada dalam tempoh perkahwinan atau selepas berlakunya perceraian, ibu ialah orang yang paling berhak daripada orang lain bagi menjaga anak kecilnya sehingga anak kecil itu mencapai umur mumaiyiz (kecerdikan).
Seksyen 81, Akta Undang-undang Keluarga Islam (Wilayah-wilayah Persekutuan) 1984 [Akta 303],
(1) Tertakluk kepada Seksyen 82, ibu adalah yang paling berhak daripada segala orang bagi menjaga anak kecilnya dalam masa ibu itu masih dalam perkahwinan dan juga selepas perkahwinannya dibubarkan.

(2) Jika Mahkamah berpendapat bahawa ibu adalah hilang kelayakan di bawah Hukum Syarak daripada mempunyai hak terhadap hadanah atau penjagaan anaknya, maka hak itu, tertakluk kepada subseksyen,

(3) hendaklah berpindah kepada salah seorang yang berikut mengikut susunan keutamaan iaitu:
(a) nenek sebelah ibu hingga ke atas;
(b) bapa;
(c) nenek sebelah bapa hingga ke atas;
(d) kakak atau adik perempuan seibu sebapa;
(e) kakak atau adik perempuan seibu;
(f) kakak atau adik perempuan sebapa;
(g) anak perempuan dari kakak atau adik perempuan seibu sebapa;
(h) anak perempuan dari kakak atau adik perempuan seibu;
(i) anak perempuan dari kakak atau adik perempuan sebapa;
(j) emak saudara sebelah ibu;
(k) emak saudara sebelah bapa;
(l) waris lelaki yang boleh menjadi warisnya sebagai asabah atau residuari:
Dengan syarat penjagaan orang demikian tidak menjejaskan kebajikan kanak-kanak itu.

Siapakah yang akan menentukan hadanah dan apakah pertimbangan yang diambil kira?

Jika timbul perselisihan berkenaan hadanah, Mahkamah Syariah merupakan pihak yang mempunyai autoriti dalam memutuskan hadanah dan pertimbangan utama yang diberikan oleh Mahkamah Syariah ialah kebajikan kanak-kanak itu. Selain itu, Mahkamah Syariah juga memberi perhatian kepada perkara yang berikut:
(a) kebajikan kanak-kanak tersebut;
(b) kemahuan ibu bapa kanak-kanak;
(c) kemahuan kanak-kanak itu sekiranya dia dalam peringkat umur yang boleh menyatakan pendapatnya.

Apakah syarat-syarat yang dikenakan oleh Mahkamah semasa membuat perintah hadanah?

Semasa membuat perintah hadanah, Mahkamah Syariah boleh mengenakan syarat-syarat yang hendaklah dipatuhi oleh pihak-pihak. Antara syarat tersebut ialah –
(a) tempat kanak-kanak itu akan tinggal dan pelajarannya;
(b) mengadakan peruntukan bagi kanak-kanak itu berada buat sementara dalam pemeliharaan dan kawalan seseorang yang lain daripada orang yang diberi jagaan kanak-kanak itu;
(c) mengadakan peruntukan bagi kanak-kanak itu untuk melawat ibu atau bapa yang tidak diberi jagaan atau seseorang daripada keluarga ibu yang telah mati atau bapa yang tidak diberi jagaan dalam masa yang difikirkan munasabah;
(d) memberi ibu atau bapa yang tidak diberi hak jagaan atau seseorang daripada keluarga ibu atau bapa yang telah mati atau yang tidak diberi jagaan untuk berjumpa dan melawati kanak-kanak itu pada masa-masa dan seberapa kerap yang difikirkan munasabah oleh Mahkamah;
(e) melarang orang yang diberi jagaan itu daripada membawa kanak-kanak itu keluar dari Malaysia.

Apakah perintah lain yang boleh dikeluarkan oleh Mahkamah?

Sekiranya ibu atau bapa seseorang anak mendapat jagaan anak memohon kepada Mahkamah Syariah untuk suatu perintah tegahan bagi menahan pihak yang tidak diberi jagaan anak, membawa anak itu keluar Malaysia, pihak Mahkamah Syariah boleh mengarahkan demikian sekiranya terdapat alasan yang munasabah. Pihak-pihak boleh memohon perintah tegahan daripada membawa keluar kanak-kanak dalam penjagaan pihak-pihak dengan alasan-alasan yang munasabah atau wajar untuk sesuatu tujuan yang berfaedah kepada kebajikan kanak-kanak.

Disediakan oleh: Munibah Azraai 

Tetuan Sumaiyah Nadra & Partners

Terdapat beberapa persoalan lazim apabila membincangkan mengenai soal ‘Harta Sepencarian’. Antaranya ialah:

1) Adakah perlu melantik peguam di dalam membuat
tuntutan ‘Harta Sepencarian’?

Tidak semestinya. Jika pihak-pihak mahu membuat tuntutan sendiri di Mahkamah Tinggi, boleh sahaja. Akan tetapi, peguam syarie lebih arif dan berpengalaman di dalam tuntutan sebegini. Bagi memudahkan dan melancarkan proses tuntutan ‘Harta Sepencarian’ dilakukan, adalah amat digalakkan agar dilantik peguam syarie yang bertauliah. Ramai yang risau akan kos yang perlu ditanggung jika melantik peguam namun jika dokumen tuntutan lengkap, proses dapat diselesaikan dengan cepat dan mudah dan tidak memakan kos yang tinggi.

2) Adakah terdapat kategori cerai yang menidakkan satu
pihak untuk menuntut ‘Harta Sepencarian’?

Tidak. Tuntutan ‘Harta Sepencarian’ boleh dilakukan tidak mengira kepada apa jenis perceraian yang berlaku. Tebus talak, talak satu atau sebagainya.

3) Layakkah suri rumah menuntut ‘Harta Sepencarian’?

Ya. Suri rumah mempunyai hak di dalam menuntut ‘Harta Sepencarian’ walaupun tidak menyumbang dari segi kewangan kepada sebarang harta yang diperoleh semasa masih berkahwin dengan bekas suami. Banyak mana yang akan diperoleh oleh bekas isteri akan ditentukan oleh pihak mahkamah, kebiasaannya, bekas isteri akan diberikan satu pertiga atau kurang berdasarkan sumbangan tidak langsung seperti menjaga keluarga dan rumah tangga. Enakmen yang sama seksyen 122(1) yang memperuntukkan:
“Mahkamah hendaklah mempunyai kuasa apabila membenarkan lafaz talak atau apabila membuat suatu perintah perceraian untuk memerintahkan supaya apa-apa yang diperoleh oleh pihak-pihak sewaktu perkahwinan dengan usaha bersama mereka dibahagikan antara mereka atau supaya mana-mana aset itu dijual dan hasil jualan itu dibahagikan antara pihak-pihak.

4) Bilakah tuntutan ‘Harta Sepencarian’ boleh dilakukan?

Tuntutan ‘Harta Sepencarian’ boleh dilakukan pada bila-bila masa selepas berlakunya perceraian. Tiada had masa bagi membuat tuntutan ini, walaupun perceraian sudah berlaku 10 atau 15 tahun kemudian. Tuntutan ‘Harta Sepencarian’ juga masih boleh dilakukan jika salah satu pihak sudah meninggal dunia.

Credit fb : Rabiatul Adawiyah Ramli

Disediakan oleh: Munibah Azraai 

Tetuan Sumaiyah Nadra & Partners